GEGURITAN

MACA GEGURITAN

Manut asal-usuling tembung, geguritan asale saka tembung “gurit” sing tegese kidung, tembang, utawa tulisan sing wujude ukiran utawa tatahan. Geguritan uga diarani guritan, yaiku puisi jawa. Geguritan kuwi ora ditembangake nanging diwaca nganggo wirama, wirasa, lan wiraga manut surasane.

Titikane geguritan yaiku :

1.         Ora kaiket guru gatra, guru wilangan, lan guru lagu,

2.         Isine mentes, padhet,

3.         Basane endah,

4.         Ngandut piwulangan, kritik, protes, pangarep-arep, lan liyan-liyane.

Geguritan kang becik ora ninggalake paugeran, yaiku :

1.         Guru lagu yaiku, dhong-dhinge swara (tibane swara) ing saben pungkasane gatra

2.         Guru gatra yaiku, cacahing gatra (larik) saben sapada (sabait)

3.         Guru wilangan yaiku, cacahing wanda (suku kata) saben-saben gatra.

Geguritan kaperang dadi 2 yaiku :

1.       Geguritan Tradhisional

Geguritan tradhisional kuwi geguritan nganggo paugeran-paugeran tartemtu kayata cacahing larik saben pada (bait), cacahingwanda saben larik uga dhong-dhinge swara (tibane swara). Kang kagolong geguritan tradhisional yaiku parikan, wangsalan, tembang macapat, tembang tengahan, tembang gedhe.

2.       Geguritan Modern

Geguritan modern ora diwatesi pathokan-pathokan lan paugeran kaya kang ana ing geguritan tradhisional. Tegese saben pada ora ditemtokake cacahe larik. Saben larik ora ditemtokake wanda lan dhong-dhinge swara. Pangripta mardika (bebas) anggone medharake karep. Mula geguritan modern uga diarani geguritan bebas utawa kang saiki lumrah diarani geguritan.

Paugeran kang kudu digatekake supaya bisa maca geguritan kanthi becik tur endah yaiku :

1.       Mangerteni isine geguritan sing diwaca

2.       Bisa ngrasakake surasane geguritan

3.       Duwe swara sing landhung lan becik supaya kepenak dirungokake

4.       Pangucapane tembung kudu pener

Tuladha Geguritan

Kurban Salah Mangsa Ndeleng blegere mono ya siswa Panganggone jebles siswa Kumpulane katone padha siswa Saka ngomah ya katon siswa Yen ing kelas ora beda kaya siswa Ing tengah dalan jebul dudu kaya siswa Banjur . . . banjur kena apa Jare kabeh kandha siswa Nanging . . . nanging jebul nyata .. . nyata Tumindake dudu kaya siswa Kelakuane ora pantes yen sinebut siswa Tandang tanduke ora patut dikandhakake siswa Solah-bawane nyebal saka wujude siswa Babar pisan ora duwe tatakrama Singular saka kasusilan Dhemene padha tawuran Rumangsa bangga yen bisa nglanggar aturan Tumindake tanpa nganggo tatanan Solahe nalisir saka paugeran Polahe kaya wong urakan Ugal-ugalan sadalan-dala

Ngombe kang tanpa ukuran Kumpulane kaya dene padha karo kewan Lummuh makarya apa maneh kangelan Nanging gaweyane tiru-tiru bangsane juragan Sapolahe emoh kalah Sanadyan nglakoni laku salah Kaya-kaya ora duwe rasa gela Sandyan wis tumindak kang nistha Rumangsa kaya ora duwe dosa Sanadyan tumindak luput ing saben mangsa Sing salah banjur sapa Sing salah lan nanggung akibate ora liya Ya sing rumangsa dadi manungsa Ya manungsa sing kud urip karo manungsa Ya jalma sing kudu bareng karo spadha-padha Ya manungsa sing kudu bekti karo wong tuwa Ya manungsa sing kudu mituhu marang dwija Ya manungsa sing kudu diwenehi urip dening Kang Maha Kawasa Ya manungsa sing dadi gegadhangane nusa lan bangsa Siswa sing dadi kurbane salah mangsa